कमल साह
जनकपुरधाम,साउन ७ गते । शाही स्नान संगै गेरुका मास स्नान मंगलवारदेखि आरम्भ भएको छ । धर्म यात्रा समुहको सक्रियतामा यसपाली पुरुषोत्तम मास अवसरमा साधुसन्तद्वारा शाही स्नान भएको हो ।
जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास वैष्णवको अगुवाइमा निस्केको रथ सहितको शोभा यात्रा गेरुकाधाम पुगेर शाही स्नान गरेका छन । लाभालस्करका साथ पुगेका साधुसन्तका झुण्डमा कतिपयले स्नान नगर्न खोज्नेलाई गेरुका को पानी छ्यापेपछि स्नान गर्नका लागि उनिहरु नदीमा प्रवेश गरेका हुन ।
जनकपुरधाम उपमहानगर पालिकाका मेयर मनोजकुमार साह,उहाँको श्रीमति डुब लगाएका छन । त्यस्तै केहि साधुहरुले ख्यालै ख्यालमा धक्का दिएपछि जानकी मन्दिरका उत्तराधिकारी रामरोशन दास, सुन्दर सदनका नवलकिशोर शरण लगायतले गेरुका नदीमा प्रवेश गर्नुभयो ।

त्यो झिक्काझोरीको मनोरंजन रोमान्चक नै देखिन्थ्यो। स्नानपछि उनिहरु गेरुका मन्दिरमा विशेष पूजापाठ पनि गरेका हुन ।
जनकपुरधामबाट झण्डै ५ किलोमिटरको दुरीमा रहेको गेरुकाधाम स्थित पुरुषोत्तम महिनाभरी स्नान हुने गर्दछन । त्यस्र्थ यसलाई मासस्नान पनि भन्छन ।
धर्मसभाले अब हरेक अधिक मास अवसरमा शाही स्नान हुने समेत बताएका छन ।
संक्रान्ति र आमावश्या तिथी एकै दिन पर्ने दिनदेखि अधिक मास अर्थात पुरुषोत्तम मास आरम्भ हुन्छ । यसपाली श्रावण १ गते नै अधिक मास पर्न गएको हो । तर, स्नान विहानको वेलामा भएको हुनाले यसवर्ष मंगलबारको दिन पहिलो डुव लगाएका छन श्रद्धालु हरु ।
धार्मिक मान्यता अनुसार गेरुका र विगही नदीको संगम स्थलको स्नान सर्वोत्तम मानिन्छन । तर, डुब लगाउन पुग्नेहरु आफ्नो सुविधा अनुसारको ठाउँ रोज्ने गरेका हुन्छन ।
धनुषा तथा महोत्तरीको सिमानामा पर्ने गेरुका नदीमा शाही स्नानका
लागि जनकपुरधामका विभिन्न मठ मन्दिरहरूबाट महन्थ, साधुसन्त सहितको टोलीले झांकी सहित गेरुका मेला पुगेका थिए ।
भगवान् विष्णु पुरुषोत्तमासमा गेरुका नदीमा वास बस्ने गरेको धार्मिक मान्यता अनुसार नदीमा हाजारौं जनाले डुब लगाएका छन ।
भगवान् विष्णु अधिकमासभरी क्षीरसागरमा विराजमान हुने धार्मिक मान्यता अनुसार पुरुषोत्तम महिना भरि नै गेरुकाधाममा ठूलो मेला लाग्ने गरेको छ । धार्मिक महत्वको गेरुका नदीमा स्नान गरेर गेरुकाधाममा रहेको भगवान् विष्णु सहितको मठ मन्दिरमा विशेष पूजा पाठ गर्ने चलन रहेको छ ।
जानकी मन्दिरका महंथ रामतपेश्वर दास वैष्णव भन्नुहुन्छ,‘ भारतको राजगीर स्नान जतिकै गेरुका स्नानबाट फल प्राप्ति हुन्छ ।’

जनकपुरधाम उप महानगरपालिकाका प्रमुख मनोज कुमार साहले गेरुकाधाम तथा धनुषाधामलाई जोडेर धार्मिक पर्यटन क्षेत्र रुपमा विकास गर्न सकेमा जनकपुरधाम आउने पर्यटकलाई दुई तीन दिनसम्मका वास बस्नमा सहयोग पुग्ने बताउनु भयो ।

पुरुषोत्तम महिनभरी लाग्ने गेरुनदीमा डुब लागाउन तथा मेला भर्नका लागि नेपाल र भारतका विभिन्न क्षेत्रबाट लाखौँ व्यक्तिहरू यहाँ पुग्ने गरेका हुन्छन् । करिब तीन वर्षको अन्तरालमा यहाँ मास स्नान हुने गर्दछन ।
जानकी मन्दिरका महंथ दास का अनुसार यसवर्षदेखि गेरुका धाममा अन्न क्षेत्र संचालन गएको छ ।साथै एकमहिना भरी रामलीला पनि आयोजना हुनेछ।
गेरुका नदीको संरक्षणमा विशेष ध्यान दिन आवश्यकता महशुस गरेर स्थानीय व्यक्तिहरुले जनकपुरधामका अभियानीहरु संग मिलेर १२३ औं हप्तासम्म सफाई अभियान चलाएका हुन ।
साउन महिना बित्न लागे पनि नदीमा पानीको बहाव बढन सकेको छैन । नदीमा जल स्तर निक्कै कम भएकाले नदीको संरक्षणका लागि पानीको व्यवस्था गर्नुपर्र्नेे शाही स्नानमा सहभागी भएका भक्तजनहरूले बिचार व्यक्त गरेका छन ।
मास मेला एक महिनाको भएपनि मकर स्नान आइतबार र मङ्गलवार भएको ले सो दिन अत्यधिक भिड रहने गरिन्छ ।